19/12/16

Hλιούγεννα-Χριστούγεννα: Η διαχρονικότητα του εορτασμού

Χειμερινό ηλιοστάσιο, εκ του «ήλιος» και «ίσταμαι», ο ήλιος "στέκεται". Είναι η μέρα που ο ήλιος επιστρέφει στην ανθρωπότητα και, μέσα από το πιο βαθύ σκοτάδι, αρχίζει η πορεία προς το καλοκαίρι. Πορεία προς την "άνοδο".


Με την αυγή του Χειμερινού Ηλιοστασίου στις 21 Δεκεμβρίου, στο Βόρειο Ημισφαίριο, ξεκινά η μικρότερη μέρα του έτους. Ο ήλιος κάνει την μικρότερη, σε διάρκεια, εμφάνισή του στον ουρανό, ενώ το σκοτάδι διαρκεί περισσότερο από κάθε άλλη νύχτα. Λίγες ημέρες πριν το χειμερινό ηλιοστάσιο η κίνηση του ηλίου  επιβραδύνεται, ώσπου κατά την ημέρα αυτή  η κίνησή του μηδενίζεται και αντιστρέφεται η φορά της, οδηγώντας σταδιακά έως τη μεγίστή  του κυριαρχία στον ουρανό, στις 21 Ιουνίου, το θερινό ηλιοστάσιο.
Τα δύο ηλιοστάσια (θερινό και χειμερινό) και οι δύο ισημερίες είναι οι ιδιαίτερες ημέρες του «ενιαυτού», δηλαδή του ετήσιου κύκλου, που σηματοδοτούν την αφετηρία των ισάριθμων εποχών. Ως αφετηριακά σημεία του κάθε τεταρτημορίου του «ενιαυτού», η κάθε μία τους έχει ιδιαίτερη σημασία, αλλά και θρησκευτική διάσταση σε κάθε φυσική Θρησκεία κατά την οποία γίνεται αποδεχτή  η αντανάκλαση των θείων ενεργειών στα απλά και απτά πράγματα της εκδηλωμένης Φύσης.

Η ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, η μικρότερη όλου του χρόνου σε ό,τι αφορά το χρονικό διάστημα από την ανατολή του ηλίου μέχρι την δύση του, σηματοδοτεί το τέλος των «σκοτεινών ημερών»  και την αρχή του χειμώνα. Μετά από αυτήν, η διάρκεια του φωτός αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, μέχρι την εαρινή ισημερία, που το φως μοιράζεται ισόποσα με το σκοτάδι τις ώρες του 24ώρου. 

Στις παραδόσεις διαφόρων λαών και πολιτισμών συναντάμε να θέλουν θεούς να γεννώνται ή να αναγεννώνται αυτές τις μέρες εκ της ζοφεράς τέφρας του περασμένου έτους. Στην αρχαία Ελλάδα αναπαριστούσαν την κίνηση του ήλιου με την ζωή ενός ανθρώπου που γεννιόταν κατά τη διάρκεια της χειμερινής φάσης του ήλιου και μεγάλωνε καθώς αυξανόνταν οι ώρες ηλιοφάνειας της Γης. Το χειμερινό Ηλιοστάσιο 22-25 Δεκεμβρίου σηματοδοτεί την αρχή του χειμώνα, όταν ο Ηλιος αρχίζει βαθμιαία να αυξάνει την ημέρα μέχρι να εξισωθεί με την νύχτα, κατά την Ιση-μερία τον Μάρτιο. Τότε ο Ήλιος νικά το σκοτάδι, και έρχεται η άνοιξη,- η εποχή αναγέννησης της φύσης.
Στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο γιόρταζαν την γέννηση του Διονύσου, γιου του Δία και της παρθένου Σεμέλης, τον οποίον αποκαλούσαν "σωτήρα". Τον χειμώνα οι Έλληνες θρηνούσαν για τον σκοτωμό του από τους Τιτάνες, αλλά στις 30 Δεκεμβρίου γιόρταζαν την αναγέννησή του. Ο ήλιος λατρεύονταν από τους Αρχαίους Έλληνες σαν Θεός και τον απεικόνιζαν πάνω σε πύρινο άρμα όπου ξεκινώντας κάθε πρωί σκόρπιζε το φως του στην γη. Επίσης τον ταύτιζαν με τον Απόλλωνα τον Θεό του φωτός. Με την πάροδο των αιώνων τα γενέθλια του Θεού Ήλιου μετετράπηκαν σε γενέθλια του Υιού του Θεού, παράδοση που πέρασε και στους εκκλησιαστικούς πατέρες. 
Οι Ρωμαίοι στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν τα Βρουμάλια (Brumalia < bruma = η τροπή του Ηλίου), που ήταν αφιερωμένα στη μικρότερη ημέρα του χρόνου και στα γενέθλια του Μίθρα, του ανίκητου Ήλιου (Dies Natalis Solis Invicti), που είχε καθιερωθεί επί αυτοκράτορα Αυρηλιανού το 275. Η καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρα των Χριστουγέννων έγινε στη Ρώμη από τον Πάπα Ιούλιο τον Α, τον 4ο μ.χ. αιώνα, επί της βασιλείας του Θεοδοσίου, όταν δόθηκε όλο το τυπικό της εκκλησίας, όπως εορτάζεται έως σήμερα.
 
Η 25η Δεκεμβρίου συνέπεσε με τις αρχαίες εορτές του Χειμερινού Ηλιοστασίου και την «Επιστροφή» του Ηλίου.
Ο Χριστός είναι ο Ήλιος που έδωσε φως στον κόσμο. Γεννήθηκε για να σώσει τον ανθρωπότητα. Ήρθε στη γη, ενσαρκώθηκε, για να μας διδάξει, να  μας διαφωτίσει, να μας καθοδηγήσει για να βγούμε και σωθούμε από το σκοτάδι. Το σκοτάδι το οποίο δεν μας αφήνει να δούμε την αλήθεια του λόγου υπάρξεώς μας. Είναι το σκοτάδι όπου συμβολίζεται το κακό, το αρνητικό, το καταστρεπτικό για την ανθρωπότητα. Το σκότος  που αντιτίθεται στην ανθρωπότητα και παλεύει μανιασμένα να  καλύψει και να σβήσει το φως, το καλό, το αγαθό, το ενάρετο και να κυριαρχήσει. Είναι το σκοτάδι στο οποίο ζουν τα δαιμόνια. Τα δαιμόνια που ζουν κάτω στη γη. Εκεί που οι ακτίνες του ηλίου δεν φτάνουν. Εκει όπου τα καλικατζαράκια, κατά την λαϊκή παράδοση, ροκανίζουν το δέντρο της ανθρωπότητας που ζει στο φως, πάνω στη γη.
Όμως την  μέρα του ηλιοστασίου, όπου το φως αρχίζει να κατακτά έδαφος για να κυριαρχήσει, ο κορμός του ροκανισμένου δέντρου θρέφει και δεν καταστρέφεται και μαζί του  και η ανθρωπότητα . 

Διαπιστώνεται πως υπάρχει μια διαχρονική πίστη  και  προσδοκία στη θριάμβευση του Φωτός ενάντια στο σκότος, όπως αυτό εκφραζόταν στο πρόσώπο του θεού Απόλλωνα εως σήμερα που μετουσιώνεται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Το Φως, άυλο θαυμαστό σύμβολο της αληθείας, της σοφίας, της αρετής κυριαρχεί! Θριαμβεύει! Ο ζωοδότης Ήλιος επιστρέφει νικητής στον ουρανό, αναγεννά, φωτίζει και στολίζει  την Φύση. Ένας θρίαμβος του φωτός έναντι του σκότους είναι ένας θρίαμβος, στην αέναη πάλη των αντιθέτων δυνάμεων, των ζωογόνων έναντι των καταστρεπτικών. Είναι ένας θρίαμβος σε μια συνεχιζόμενη πάλη που συναντάμε σε κάθε έκφανση της ζωής και της ψυχής του ανθρώπου, όπου το κακό λυσσαλέα πολεμά το καλό. Μέσω αυτής της εσωτερικής πάλης, με την πνευματική ανέλιξη και την εξουδετέρωση όλων των σκοτεινών, δημιουργών τεχνητών «εγώ» δυνάμεων, το άτομο δύναται να ανακαλύψει εντός του  μια προσωπική γαλήνη, μια σταθερότητα, μια ισορροπία. Συνειδητοποιεί τη θέση του και το σκοπό της υπάρξεώς του κι έτσι επέρχεται κι η ισορροπία στο Όλον.

Το φαινόμενο αυτό, του ηλιοστασίου, αποτελεί το σύμβολο που συμβολίζει το λόγο υπάρξεως της ανθρωπότητας. Το συνεχή αγώνα για την επίτευξη του στόχου και της υλοποίησης του σκοπού. Την κυριαρχία του Φωτός.

Πιστεύουμε, ελπίζουμε, αγωνιζόμαστε, συνεχίζουμε ώσπου, μετά την σκοτεινότερη μακριά νύχτα, να διαχυθεί το άπλετο φως μιας Χρυσής Αυγής για τον Λαό μας και την Πατρίδα μας.

Βουλή Αικατερίνη
Τ.Ο. Ευβοίας 

 Aπόσπασμα από την σχετική παρουσίαση, στα πλαίσια των Μαθημάτων Ελληνικής Ιστορίας, στα γραφεία της Τ.Ο. Ευβοίας